 |
|
Historia parafii
WIERZBNA Według Włodzimierza Dworzaczka LELIWICI TARNOWSCY str.347 Wierzbna dawniej nazywała się Wirbna .
Według SŁOWNIKA GEOGRAFICZNEGO KRÓLESTWA POLSKIEGO I INNYCH KRAJÓW SŁOWIAŃSKICH wydany pod redakcją Bronisława Chlebowskiego w roku 1893 str.398 Wierzbna to : "wieś w powiecie jarosławskim, urodzajnej równinie wzniesionej 227m npm, odległa 6,6 km na płn.-zach. od Jarosławia przy gościńcu do Przeworska. Obszar wsi przecina tor kolejowy między stacjami Jarosław i Pełkinie. Parafia rzym. i gr.-kat w Jarosławiu. Pos. więk. (ks. Czartoryskich) wraz z folwarkiem Wandówką ma 757 mr. roli, 28 mr. łąk, 2 mr. ogrodów 21 mr. pastwisk, 2 mr 1061sążni nieużytków i 4 mr. 1524 sążni parcel budowlanych :pos. mn. 299 mr. roli 20mr. łąk i 16mr.pastwisk. Oba obszary liczą 62 domy i 396 mieszkańców, w tym 365 rzymsko-katolików 120 grecko-katolików i 11 żydów. Wierzbna graniczy na wsch. z Kruhelem Pawłosiowskim na płn. z Pełkiniami (stacją kolejową), na zach. z Mirocinem i Ożańskiem, na płd. z Tywonią." Według ROCZNIKA 1967-1968 wydanego w Jarosławiu przez Stowarzyszenie Miłośników Jarosławia ( rozdział "Z dziejów wsi Jarosławskiej" Władysława Budzisza str.73) Wierzbna to :
"znajdująca się w odległości 6 km wieś wzięła nazwę od zalesionego wierzbami terenu, położonego między dwoma wzgórzami. Wchodziła w skład majątku rodziny Czartoryskich a zasiedlona została w pierwszej połowie XV wieku. Zachował się do dziś dnia zabytkowy dworek należący do ówczesnych właścicieli, liczący około 300 lat."
Daty dotyczące wioski:
1387 r. 27 listopad Kraków - Król Władysław Jagiełło nadaje Janowi z Tarnowa wojewodzie Sandomierskiemu i staroście ziemi ruskiej powiat jarosławski z zamkiem i miastem Jarosław wraz z wioskami w tym wioskę Wirbna dawna nazwa wioski, dokument jest napisany w języku łacińskim. Dokument zamieszczony w kodeksie dyplomatycznym małopolski wyd. Kraków 1905 r.
1438 r. 17 czerwiec Jan Spytek z Jarosławia otrzymuje Jarosław Wierzbnę oraz inne wioski.
W 1470 r . bracia Rafał i Jan Spytek tworzą ordynację dziedziczenia
1515 r. w Wierzbnej była karczma z gorzelnią cerkiew i 14 łanów pola
1519 r. 31 styczeń Kasztelan krakowski uregulował podział majątku między swoje córki Annę Jordanową , Magdalenę Pilecką i wnukiem brata Hieronima. Magdalena Pilecka otrzymała wieś Wierzbna i inne wioski. Zapis ten był możliwy za zgodą Zygmunta I w roku 1515 [złamanie ordynacji dziedziczenia].
1544 r. synowie Anny, Stanisław Odrowąż, wtedy wojewoda podolski, i Spytek -Wawrzyniec Jordan, dziedzic Zakliczyna i Melsztyna, bracia przyrodni, spłaciwszy Barbarę z Odrowążów Łaska, dokonali działu dóbr po matce, ciotce Magdalenie Pileckiej i wuju ks. Janie Dzikowskim proboszczu Jarosławskim synu pierwszego męża kasztelanowej krakowskiej Spytkowej. Odrowążowi przypadły w Jarosławiu części zamku, Wierzbna oraz inne wsie.
1569 r. właścicielka Jarosławia Zofia Tarnowska [z domu Odrowąż] wyszła w 1569 r. po raz drugi za mąż za kasztelana gdańskiego potem wojewodę sandomierskiego Jana Kostkę. Mieli dwie córki : Annę później żona ks. Aleksandra Ostrgskiego, Katarzynę później żona Hieronoma Prokopa Sieniawskiego.
1594 r. 5 lipiec nastąpił podział dziedzictwa Kostków między dwie zamężne córki, Annę Ostrogską i Katarzynę Sieniawską. Wierzbnę otrzymała Katarzyna Sieniawska, ale Anna Ostrogska spłaciła siostrę i stała się właścicielką jej dóbr.
1625 We Wierzbnej był już folwark
1620? r. Opis dworu prawdopodobnie z roku 1620 przez księcia Sanguszkę (skróty) : Inwentarz Dwór Wierżbiański ...... Dwór ten wszytek drutem wokoło ogrodzony cierniem z wierzchu przeplatany, podwórza wchodząc ku budynkowi jest ganek słomą wierzchem pokryty na czterech słupach z którego wchodząc do budynku do sieni są drzwi na biegunach drewnianych zaparty klamką w tej sieni jest okno bez błon z okiennicą drewnianą. W sieni jest .?. z zamknięciem do której drzwi na biegunach drewnianych. Ognisko drzewem obwiedzione. Komin nad dach wywiedziony powały nad sienią niemasz, drzwi na zawiasach żelaznych z dwiema skoblami. Okien jest cztery w cegiełkę szyby z wołów oprawne. Ław pod oknami dwie powała dobra podłogi niemasz. Piec kaflowy dobry zielony na fundamencie ceglanym na którym komin murowany nad powałę wywiedziony. Pobok na wschód od słońca komnata do której drzwi na zawiasach hakowych żelaznych ................ itd. opis poszczególnych "izb", "izdebek" drzwi, klamek, piekarni, stajni drewnianej. Na uwagę zasługuje to że budynek był piętrowy w opisie jest: Z piekarni są schody na górę wchodzą do wierzchniego spichlerza ..... Dalej możemy dowiedzieć się o terenie wokół dworu Gumno wokół drutem nowym ogrodzone .... Głogów z ostrożynami pięć w gumnie jest szopa ....dowiemy się również że był staw " wody w nim niemasz" prawdopodobnie był wyschnięty. Dalej mamy nazwiska kmieci stare i nowe, nazwiska zagrodników i chałupników. Jest sporządzony dokładny spis majątku poszczególnych rodzin, oraz stan osobowy, są też wyznaczone obowiązki poszczególnych rodzin.
Na uwagę zasługuje to że pojawiają się dwa nazwiska Dubanik i Hryń które przetrwały do XX wieku.
1635 r. zmarła Anna Ostrogska pozostały jej córki: Anna żona Karola Chodkiewicza,
Zofia żona Stanisława Lubomirskigo, Katarzyna żona Tomasza Zamojskiego.
1613 r. po ślubie Stanisława Lubomirskiego z Anną Ostrogską 1/3 Jarosławia, Wierzbnę oraz inne wioski otrzymuje Stanisław Lubomirski jako posag żony Zofii z Ostrogskich.
1638 r. Opis dworu przy przekazaniu na 3 lata Wierzbnej Adamowi Poniatowskiemu.
Zachował się z tego okresu opis dworu - poszczególnych budynków studni ( studnia cembrowana ) . A oto fragment opisu: „Budynek Naprzód wrota od strony Jarosławia na podwórze złe po prawej stronie Spichlerz ....nowo zbudowany, w nim komór dwie, do niego drzwi dwoje z zawiasami" i dalej szczegółowy opis budynków drzwi zawiasów zamknięć okolicy wokół budynków. Na uwagę zasługuje fakt że sklep przy dworze w tym czasie był murowany.
1642 r. 18 marzec następuje podział majątku Lubomirskich Wierzbnę otrzymuje Konstanty Jacek Lubomirski.
1654 r. Konstanty Jacek Lubomirski ofiarował Wierzbnę i Wolę Buchowską Poniatowskim.
Następnie Wierzbna znalazła się w posiadaniu księcia Sanguszki świadczy o tym również rękopis księcia Sanguszki "Inwentarz Dworu Wierżbiańskiego" (opis w dalszej części kroniki. W roku 1743 w Wierzbnej mieszka 17 kmieci mających po 3/4 łanu pola oraz jest 17 ról zagrodniczych. Karol Sanguszka wraz z żoną Marią Zofią nie mieli potomstwa tak więc majątek Sanguszków przeszedł w ręce Marii Zofii Sieniawskiej (siostrzenicy Marii Zofii Sanguszka) córki Elżbiety Heleny Sieniawskiej z Lubomirskich. Elżbieta Helena Sieniawska była siostrą Marii Zofii Sanguszka z Lubomirskich . Maria Zofia Sieniawska dwukrotnie wyszła za mąż po raz pierwszy za Stanisława Doenhoffa zmarłego bezpotomnie następnie za Augusta Aleksandra Czartoryskiego. Tak więc Wierzbna stała się własnością Czartoryskich aż do czasu parcelacji Wierzbnej. W roku 1848 właścicielem Wierzbnej był Konstanty Czartoryski, następnie Jerzy Czartoryski a następnie Witold.
Koniec XVI wieku w Wierzbnej mieszkają jeszcze Wierzbińscy. We włości Jarosławskiej tylko w Wierzbnej i Roźwienicy spotykamy nazwiska wzięte od nazw miejscowości
Ziemie Województwa Ruskiego na terenie którego znajdowała się Wierzbna to ziemie urodzajne dlatego też teren ten był nawiedzany przez różnych zaborców na ten temat możemy się dowiedzieć z książki Ignacego Rychlika KOLEGIATA WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH W JAROSŁAWIU: W roku 1018 Bolesław Chrobry po 37 letnim panowaniu Ruskim na tym terenie przywraca te ziemie do polski. W roku 1031 ziemie te wracają ponownie pod panowanie Ruskie. W roku 1070 Bolesław Śmiały przyłączył te ziemie zwane Rusią Czerwoną do Polski, ale na krótko. Po te tereny wyciągali swe ręce również Węgrzy, tak więc był to teren nieustannych walk bratobójczych. Tereny te były również nawiedzane przez Tatarów w roku 1234 i 1240, a w roku 1260 spalili kościół w Jarosławiu który wg. podań wybudował św. Jacek. Kres tym występom położyła Królowa Jadwiga w roku 1387 przyjmuje te ziemie pod swoje panowanie a, 18 lutego tego roku przyjmuje hołd ziemi Przemyskiej w Jarosławiu. W roku 1420 i 1489 Tatarzy pustoszą Jarosław i okolice Jarosławia, w roku 1489 część ludności schroniła się u Braci św. Franciszka w Przeworsku. Rok 1497 - 1498 Tatarzy pustoszą okolice Przemyśla, Radymna, Jarosławia, Przeworska, Kańczugi, aż do Pilzna zabierają do niewoli ok. 100 tyś. ludzi, w listopadzie ponawiają najazd, ale przy odwrocie dużo ich ginie z powodu ostrej zimy. Rok 1500 Tatarzy palą Jarosław, a dwa lata później Radymno, Przeworsk i Rzeszów. W roku 1623 1624 Tatarzy znów pod Jarosławiem palą wioski, zabierają ludzi do niewoli Jarosławia nie zdobyli. W roku 1649 Kozacy niszczą okolice Jarosławia. W roku 1656 Szwedzi w okolicach Jarosławia (12 III Stefan Czarniecki stoczył zwycięską walkę pod Jarosławiem Informacja: Leszek Podgórski STEFAN CZARNIECKI) 1657 r. Rakoczy książę siedmiogrodzki pustoszy okolice Jarosławia - czyni to w sposób bardzo okrutny. 1672r. ponowny napad Tatarów. W roku 1702 r. Szwedzi przez 6 tygodni w Jarosławiu zgrabili wszystko co było możliwe autor użył określenia Szczęśliwy ten co przy życiu został. Z wizytacji parafii jarosławskiej w roku 1743 przez Biskupa Sierakowskiego możemy dowiedzieć się że wieś Tywonia została spalona przez Tatarów, podobny los spotkał prawdopodobnie Wierzbnę określenie jest niejednoznaczne, ale podobnie jak w Tywonii są "puste role".Na podstawie dok. Fond 13 opis 1 od 3 B 1078 strony 879 i 1119 dowiemy się że wieś Wierzbna została zniszczona. Widzimy więc jakie nieszczęścia spadały na mieszkańców tego terenu, a więc i na mieszkańców wsi Wierzbna. Powyżej zostały przedstawione nieszczęścia spowodowane wojnami, teren ten był nawiedzany również przez inne kataklizmy.
W latach 1542, 1593, 1602, 1603 różne epidemie, a 1622 r. morowa zaraza w okolicach Jarosławia dziesiątkuje mieszkańców. 1662 r. zaraza w okolicach Jarosławia, 1806 r. zaraza po przejściu Wojska rosyjskiego przez Galicję dziesiątkuje mieszkańców, 1812 r. panuje posusza która była przyczyną głodu oraz dużej śmiertelności Informacja: Ignacy Rychlik KOLEGIATA WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH W JAROSŁAWIU i JAROSŁAW W PRL ZARYS MONOGRAFICZNY (rozdział z minionych wieków Kazimierza Gotfierda), WIADOMOŚĆ HISTORYCZNA i STATYSTYCZNA O MIEŚCIE JAROSŁAWIU Franciszka Siarczyńskiego proboszcza kolegiaty Jarosławskiej Lwów 1826 r. August Szczurowski SKOROWIDZ POWIATU JAROSŁAWSKIEGO na rok 1902 oraz Ks. Jakub Makara DZIEJE PARAFJI JAROSŁAWSKIEJ. Jarosław 1936 r.
1658 r. Wierzbna w tym czasie płaciła podatek następujący;
Łanów 7 i pół po 30 groszy, cerkiew wolna od podatków, zagrodnicy na polach 8 po 6 groszy, komornicy z bydłem 8 po 8 groszy, komornicy bez bydła 5 po 2 grosze, z palenia gorzałki 2 po 6 groszy.
1672 r. Najazd tatarski na wioskę opis zniszczeń na podstawie zeznań Seńko Wąs właściciel wioski Chyliński.
1713 r. Opis wsi w/g zapisów w Archiwum we Lwowie pod tytułem "Rewizja generalna ziemi przemyskiej części zasańskiej (lewobrzeżnej) z 1713 r."
Wierzbna ad Jarosław. Osiadłość chałup 24. Kmieci półłanowych po zagonów 24, staj 15, jest 8, pustek 4. Kmieci ćwierciowych 4, zagrodników dwudniowych 5. Chałupników na ogrodach 8. Karczmy na półłanku dwie, Młyn na zagrodzie. Wieś na szlaku wielkim, ustawiczny żołnierz. Szarańcza była. Pole próchnica.
Jak wynika z powyższego wieś powinna się rozwijać bo była przy głównym trakcie, stąd dwie karczmy. Wieś położona przy głównej drodze była nawiedzana przez różnego rodzaju wojska które były przyczyną wyniszczania jej dobytku. Część pola leżało odłogiem (pustki) stan odłogów możemy jeszcze stwierdzić w roku 1848 (opis w operatach do mapy wioski). Jaki wpływ w wyniszczaniu wioski miał "ustawiczny żołnierz" możemy dowiedzieć się porównując wieś Ożańsk który w tym czasie miał również 24 domów. Szarańcza nawiedziła wioskę w 1712 r.
1772 r. 5 sierpień - pierwszy rozbiór Polski. Austria otrzymała część województw krakowskiego i sandomierskiego i prawie całe województwa ruskie i bełskie oraz skrawki podolskiego i wołyńskiego (Wierzbna w tym czasie należała do województwa ruskiego).
1772 r. Zachowała się mapa ziemi Przemyskiej na której przedstawiony jest dawny przebieg drogi Lwów - Kraków, oraz na mapie tej naniesiona jest cerkiew we Wierzbnej.
1785 r. wybudowana została tzw. droga cesarska Kraków - Lwów z Przeworska kieruje się bezpośrednio na wieś Mirocin (dawniej przez wieś Wierzbna przebiegała droga po stronie północnej cmentarza w kierunku Rozborza - zachowały się jeszcze ślady drogi).
1854 r. przy podziale Galicji powstaje powiat Jarosław i 45 gmin wiejskich być może w tym Wierzbna.
1857 r. ludność 207 osób pozostałe dane podano w następującym zestawieniu: ks. Czartoryski Jerzy / pozostałych właścicieli i tak grunty orne 798/299, łąki 43/20, pastwiska 12/16, lasy 8/0 dane podano w morgach.
1898 r. Wierzbna ma 81 domów i 444 mieszkańców budżet wydatków 174 k dodatek gminy 6% radnych 12 zastępców 6. Zwierzchność gminna wybrana w 1898: Naczelnik gminy Walankiewicz Antoni, zastępca Dubanik Dmytro, asesor Wilk Kazimierz, sekretarz gminy Biela Jan, oglądacz zwłok Kudła Antoni. Obszar dworski ludność 105 domów 5 przełożony obszaru. dworskiego Kunzek Rudolf w Pełkiniach, oglądacz bydła Karpiński Michał. W tym czasie we Wierzbnej było dwóch podkowników (kowali) Mileczko Dmytro i Mielniczek Piotr. Wprowadzana jest hodowla drobiu zarodowego, pierwszym hodowcą gęsi Emdeńskich był Maślanka Józef. Wcześniej dolne rejony Wierzbnej były terenem bagnistym powstała Spółka Wodna wykopała rowy i w ten sposób zostały sprowadzone wody z wsi Wierzbna, Wola Pełkińska, Wola Buchowska, Leżachów do Sanu w okolicach Gorzyc. Jak wynika z powyższego potok Wierzbno (nazwa z roku 1902) został wykonany przez Spółkę Wodną.
1905 r. powstaje w Wierzbnie wypożyczalnia książek która ma 71 dzieł (71 tomów).
1918 r. 1 listopad odzyskanie niepodległości przez miasto Jarosław i okoliczny teren w tym wieś Wierzbna. Dowództwo nad garnizonem jarosławskim oddano w ręce p. pułk. Wiktora Jarosza, cieszącego się wielkim mirem całej załogi jarosławskiej i posiadającego opinię zdolnego oficera frontowego. W okresie późniejszym został generałem i zamieszkał w Wierzbnie. Zmarł w 1952 r. i pochowany jest na miejscowym cmentarzu.
1925 r. 28 grudzień sejm uchwalił ustawę o obowiązku parcelacji ziem należących do majątków ziemskich. W wyniku czego Książe Czartoryski Witold (właściciel majątku - wsi Wierzbna i Wandówka) w/g prof. dr Tadeusza Piłata SKOROWIDZ DÓBR TABULARNYCH W GALICJI Lwów 1890 r. stan majątku na dzień 31 grudzień 1889 r. był następujący pole 757 morg 342 sążnie, łąki 28 morg 856 sążni , ogrody 2 morg 186 sążni , pastwiska 21morg 968 sążni, dwa folwarki, jedna karczma, młynów, stawów itp. nie było. W imieniu Witolda Czartoryskiego parcelacji ziemi dokonał Włodzimierz Czartoryski. W pierwszej kolejności w Wierzbnej rozparcelowano (wyprzedano) ziemie części wsi potocznie nazwanej Królówką, w latach 1926-1927 rozparcelowano przysiółek Wandówka sprzedano również budynki dworskie na Wandówce stodołę oraz stajnię (budynku mieszkalnego już nie było). W latach 1936-1937 nastąpiła parcelacja pozostałej części wsi tzw. Parcelacji. W 1937 r sprzedano również dworek liczący ponad 300 lat. Pierwszym nabywcą dworku został zarządca majątku Wierzbna - Ożańsk Cząstka Karol, który pełnił tą funkcję od 1 października 1922 r. W roku 1938 sprzedał dworek i wyjechał z Wierzbnej. Przed parcelacją majątek dworski był następujący: pole przy drodze do stacji po prawej stronie, należało do majątku Wandówka, i do właścicieli prywatnych. Do majątku Czartoryskich należało również pole przy drodze na parcelację po obu stronach drogi, w odległości ok. 300 m od drogi Przeworsk- Jarosław, oraz pole po ubu stronach drogi do Ożańska w wyjątkiem terenu ok. 200 m. od drogi Jarosław - Przeworsk, oraz na długości ok. 500 m. działki przyległe do drogi do Ożańska, i pola terenu całej królówki. Zabudowania: Zabudowania dworskie rozmieszczone były przy obecnej drodze na parcelację po prawej stronie. Pierwszym budynkiem była wozownia wybudowana prostopadle do drogi, następnie był duży budynek stodoły połączonej z piętrowym spichlerzem. Następnym budynkiem była kuźnia i stelmarnia, potem droga wjazdowa do dworu a następnie obora. Poniżej dworu w kierunku potoku (na którym było 3 stawy zbudowane w latach trzydziestych - przetrwały do czasu parcelacji tego terenu) było dwa baraki jeden cztero - rodzinny, drugi sześciorodzinny (zbudowany w latach trzydziestych) w zamian spalonego baraku drewnianego który był po drugiej stronie potoku. Wszystkie budynki były murowane z wyjątkiem wozowni. Studnia dworska miała pompę wodną napędzaną kieratem.
1928 r. majątek Gminy Wierzbna był następujący:
Kancelaria Gminy budynek kryty dachówką, studnia koło Walenkiewicza.
Majątek Gminy - wyposażenie straży pożarnej: strażnica pożarowa, sikawka pożarowa 4 kołowa, beczkowóz 2 kołowy, 20 m węża wylotowego, 4 m ssącego.
1932 r. Ludność wsi Wierzbna wynosi: 859 z czego Polaków 678, od roku 1898 przybyło 310 osób.
1934 r. nowy podział administracyjny, zostaje zlikwidowana Gmina Wierzbna i włączona w skład gminy Jarosław. Ostatnim Naczelnikiem Gminy Wierzbna był Trojnar Józef, a wcześniej był Dubanik Jan.
Podział nastąpił na podstawie uchwały z dnia 23.marca 1933 r. i rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z 1934 r.
Pierwszym sołtysem po nowym podziale administracyjnym został Mielniczek Jan.
1931 r. (pieczęć gminy zawiera: napis GMINA WIERZBNA środek snop zboża skrzyżowane grabie kosa, oraz sierp ).
opracowanie: Makara Józef
1507 r. we wsi Wierzbna powstaje cerkiew.
W XVIII wieku parochia (parafia) Wierzbna obejmowała dwie wioski Wierzbnę i Cieszacin Wielki. Ludność Wierzbnej w 1785 r. liczyła 237 osób z czego 117 osób to grecko - kat (unici) 49,4%,110 osób to rzymsko - kat 46,4%, 10 żydów 4,2%. Paroch (proboszcz) miał plebanię oraz gospodarstwo które liczyło 18 morgi i 321 sążni (ponad 10 h) pola. Wierni składali datek na utrzymanie cerkwi i parocha (skopczynę) w wysokości w 1744 r. 10 kop i 18 garnców, w 1777 r. 16 kop i 2 korce. W latach 1784 - 1786 w Wierzbnej w wyznaniu grecko - kat było 8 ślubów, 54 chrzty, 59 zgonów. Ślubów mieszanych które zdarzały się w innych parochiach nie było. Parochia Wierzbna podlegała pod dekanat Jarosław który miał 34 parochii. Terytorialnie zasięg dekanatu był bardzo duży obejmował między innymi Leżajsk.
1777 r. wizytacja cerkwi Wierzbna.
Na podstawie wizytacji z 1777 r. możemy dowiedzieć się dużo o cerkwi Wierzbna. Cerkiew Wierzbna była pod wezwaniem Michała Archanioła. Niestety cały opis cerkwi nie zachował się w stanie umożliwiającym odczytanie. Zachował się natomiast opis wyposażenia cerkwi jak również częściowy opis gospodarstwa. Z dokumentu wynika że potrzebny jest nowy cmentarz.
opis pochodzi z Archiwum Państwowego w Przemyślu sygn.25 strona 24 i 25 akt Biskupstwa Greckokatolickiego w Przemyślu.
1785 r. Wierzbna jest filią Pełkiń (od tego czasu dokumenty cerkiewne prowadzone są jako filia).
1788 r. cerkiew była już pusta świadczy o tym zapis w dokumentach podatkowych zlokalizowana była na działce nr 84 w roku 1820 działka ta zmieniła Nr na 82 i przekazana została gromadzie Wierzbna. Następnie na działce tej była najstarsza szkoła w Wierzbnej, obecnie na działce tej jest remiza. Lokalizacja ta jest poparta również tym ze obok cerkwi przeważnie był cmentarz. Stary cmentarz zlokalizowany był w miejscu obecnego sklepu / po przeciwnie stronie drogi /. Drogę rozdzielającą cmentarz od cerkwi wybudowano w roku 1785.
1850 r. wieś Wierzbna liczy tylko 106 osób należących do parafii Jarosław, jest to bardzo mało dla porównania Ożańsk liczy 173 osoby, w roku 1857 r. Wierzbna liczy 207 osób z czego wyznania rzym. - kat. 86 osób, a Ożańsk 199 osób. 1865 r. Wierzbna liczy 112 osób wyznania rzym. - kat, żydów 7, Ożańsk 168 osób wyznania rzym. - kat, żydów 14. Rząd oraz dominia (wielkie własności ziemskie) usilnie popierają Unitów (wiara greko-katolicka) prawie w każdej wiosce budowane są cerkwie.
1900 r. (około roku 1900) w Wierzbnej jest 390 osób wyznania rzym. - kat, 155 osób wyznania grek - kat, ilość żydów nieznana.
1932 r. Wierzbna liczy 859 osób z czego 678 to Polacy pozostali to Unici i Żydzi
1943 r.18 sierpień w wyniku starania mieszkańców wsi Wierzbna i Ożańsk oraz ks. Wojciecha Ignacego Lewkowicza wysłano prośbę do Kurii Biskupiej w Przemyślu o utworzenie kaplicy w Wierzbnej. Na kaplicę zaproponowano barak który kupił dla siebie Fleszar Franciszek. Barak miał długość 16,5 m szerokość 10 m wysokość 2,75m. Dekretem Kurii Biskupiej Nr 2484/43 uzyskała kaplica na mocy zezwolenia Stolicy Apostolskiej prawo odprawiania wszystkich nabożeństw, a dekretem Nr 2486/43 zezwoliła Kuria Biskupia na utworzenie komitetu kościelnego i zawarcie umowy prawnej z Franciszkiem Fleszarem w sprawie wynajmu baraku na kaplicę.
1943 r. 29 sierpień poświęcenie kaplicy i odprawienie pierwszego nabożeństwa przez ks. Administratora Wojciecha Ignacego Lewkowicza.
1943 r. 2 wrzesień Starostwo niemieckie w Jarosławiu pismem Nr 771/43 z dnia 2 IX 1943 r. zezwoliło na odprawianie nabożeństw z wyjątkiem procesji poza obręb kaplicy.
Cmentarz położony jest niedaleko od drogi Przeworsk - Jarosław po stronie północnej. Wcześniej był cmentarzem wyznania greko-katolickiego. Podczas budowy sklepu natrafiono na stary cmentarz, bliższych informacji na ten temat brak, wiadomo jedynie że w tym miejscu stała dzwonnica z dwoma dzwonami, jeden z nich zabrali Niemcy podczas okupacji drugi natomiast został ukryty, następnie był w kościele do 1982 r. obecnie jest na kaplicy cmentarnej. Na cmentarzu tym spoczywa wielu znanych ludzi. Do najbardziej znanych należy zaliczyć ks. Jana Radochońskiego byłego proboszcza Parafii Wierzbna (wybudował kościół, z jego inicjatywy i pod jego nadzorem wybudowano szkołę), Generała Wiktora Jarosza informacja w dalszej części kroniki, oraz Wojciecha Draka. Wojciech Drak przybył do Wierzbnej w 1937 r. z Medyni Głogowskiej podczas parcelacji ostatniej części wioski. Przez długi okres czasu był kościelnym w miejscowym kościele, należał do komitetu budowy kościoła. Sławę zdobył jako rzeźbiarz ludowy. Otrzymał między innymi nagrodę im. Jana Pocka. Jego prace wystawiane były miedzy innymi w Krakowie w 1948 r. w Warszawie w 1955 r. w Moskwie i Wilnie w 1956 r. w Rzeszowie w 1970r. W Wilnie pozostał cykl rzeźb "Dawni chłopi pańszczyźniani". Jego rzeźby są w Muzeum etnograficznym w Warszawie, w Muzeum Ziemi Przemyskiej, w Muzeum w Jarosławiu. Część swoich prac sprzedał dla kolekcjonerów ze Stanów Zjednoczonych i do krajów skandynawskich.
1944 r. 4 styczeń J. E. Ks. Ordynariusz dr Franciszek Barda dekretem Nr 3575/43 z dnia 4.I. 1944 ustanowił wikariat proboszcza w Jarosławiu eksponowany do Wierzbnej, a kaplicę pod Wezwaniem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy uznał za kościół filialny i pomocniczy kościoła parafialnego w Jarosławiu.
Pierwszym wikariuszem eksponowanym był ks. JAN GRODZICKI który ranny 27 VII 1944r.zmarł w szpitalu w Przeworsku. Następcą został ks. KLAUB JAN, który w krótkim czasie wyjechał na ziemie odzyskane. Po nim przyszedł HENDŻAK WAWRZYNIEC wysiedlony z Rawy Ruskiej w sierpniu 1946 r. wyjechał na ziemie odzyskane.
1946 r. koniec sierpnia przychodzi ks. WITKOŚ TADEUSZ który jest do października. Od października do końca grudnia przyjeżdża na niedziele ks. wikary z Jarosławia i odprawia nabożeństwa.
1946 r. 29 grudzień został wyznaczony na wikarego ekspozytora ks. JAN RADOCHOŃSKI wikary z Przeworska. Ks. Jan Radochoński z istniejącym komitetem przystępuje do budowy kościoła w Wierzbnej. Ustalono że kościół zostanie zbudowany przy drodze do Ożańska 100 m od drogi Przeworsk - Jarosław. Pole pod kościół dali 1.5 ćwiartki morga Jan Blacharski ówczesny sołtys, 1 ćwierć morga to parcela Krzeptonia Michała z Wierzbnej - za to pole dostał w innym miejscu 1,5 ćwierci morga od Haliczki Józefa. Haliczka Józef dał pole za darmo. Trzecia część to parcela trochę większa niż 1,5 ćwierci morga Wilka Jana zam. Wierzbna 8 za które otrzymał 1 mórg pola na Szczytnie.
Projekt kościoła wykonał inż. architekt Józef Barański dyr. Liceum Budowlanego w Jarosławiu, obliczenia statyczne prof. inż. Linder z Jarosławia. Po zatwierdzeniu projektu przez Kurię Biskupią i władze świeckie inż. Barański podjął się kierownictwa budowy kościoła.
1947 r. 11 wrzesień budowniczy Gdula Karol z Leżajska wraz z komitetem wyznaczyli oś kościoła ze wschodu na zachód.
1947 r. 25 wrzesień przystąpiono do wytyczania i kopania fundamentów.
1948 r. zakończono bicie fundamentów założono izolację i wyciągnięto trzy metry muru prócz wieży. Fundamenty pod wieżę nie były jeszcze kopane.
1949 r. wykopano i wybito fundament pod wieżą podwieziono kościół ziemią.
1949 r. 7 sierpień godz. 10.30 niedziela J.E. Ordynariusz ks. Biskup dr Franciszek Barda dokonał poświęcenia kamienia węgielnego. Pod kamieniem węgielnym w butelce zabezpieczonej pancerzem złożono dokument o treści: "Dziś w niedzielę dnia 7 sierpnia godzina 10.30 J. E. Ord. .Ks. Biskup dr Franciszek Barda dokonał poświęcenia kamienia węgielnego pod kościół w Wierzbnej dla gromady Wierzbna i Ożańsk. Działo się to w tym czasie gdy na stolicy Piotrowej zasiadał Papież Pius XII, a głową państwa polskiego był Prezydent Bolesław Bierut. Biskupem Ordynariuszem naszej diecezji Przemyskiej był J. E. Ks. Biskup dr Franciszek Barda, Sufraganem ks. Biskup Wojciech Tomaka. Dziekanem do którego parafia Wierzbna należała był proboszcz w Jarosławiu ks. Opaliński Władysław a zarządcą parafii Wierzbna która w tym czasie nosi nazwę ekspozytury ks. Jan Radochoński. Sołtysem wsi Wierzbna był Plewiak Andrzej a w Ożańsku Baran Józef. Do komitetu budowy kościoła w Wierzbnej wchodzili oprócz księdza, z Wierzbnej : Blacharski Jan zastępca sołtysa, Kiełbowicz Józef, Walankiewicz Tomasz, Walankiewicz Józef, Mielniczek Jan, Plewiak Wojciech, Wilk Jan Nr 8, Wilk Jan Nr 94, Michno Jan, Macierzanka Tadeusz, Nowosiad Antoni, Galej Franciszek, Marek Stanisław, Maciałek Jan, Kot Jan, Dubanik Antoni, Mirek Marcin, Król Antoni, Szramik Józef, Słabiak Jan, Cieliczka Jan, Ozimek Jan, Górak Józef, Krzeptoń Michał, Chudy Tomasz, Piśko Józef. Z Ożańska: Wodziński Franciszek, Skupień Andrzej, Chrobak Wojciech, Zabłocki Józef, Jedynak Stanisław, Stasieńko Jan, Wyczawski Stanisław, Misiąg Władysław, Janusz Stanisław, Strach Stanisław, Kudła Stanisław. Kościelnym był Drak Wojciech z ćwiartek artysta ludowy".
1952 r. 26 wrzesień pogrzeb gen. Wiktora Jarosza Kamionki-zmarł w 23 września. Pogrzeb odbył się w ciszy i zapomnieniu przyczyna - (uczestnik walk z Rosją) przyczynił się do odzyskania niepodległości w 1918 r 1 listopad. Andrzej Wondaś w SZKICACH DO DZIEJÓW JAROSŁAWIA z roku 1935 napisał "Dowództwo nad garnizonem Jarosławskim oddano p. płk Wiktorowi Jaroszowi, cieszącemu się wielkim mirem całej załogi jarosławskiej i posiadającemu opinię zdolnego oficera frontowego." W dniu 6.09.1992 r. godz. 11 rozkazem Nr 8 Dowódcy Garnizonu Jarosław przeprowadzono uroczystości nad grobem generała. Odbył się apel poległych zaciągnięto wartę oddano salwę z karabinów. Miejscowy ks. Proboszcz Henryk Stopa odprawił nabożeństwo żałobne.
1952 r. 1 listopad niedziela poświęcenie nowego kościoła przez Ks. Biskupa Sufragana Tomakę Wojciecha. Mszę celebrował ks. Dziekan Opaliński Władysław. Dzień poświęcenia kościoła był bardzo deszczowy Opis kościoła z dnia poświęcenia : Kościół miał wszystkie drzwi zewnętrzne, okna, był wewnątrz otynkowany z prowizoryczną podłogą z desek z rusztowań, dwa prowizoryczne ołtarze i prowizoryczną ambonę.
1954 r. organistą zostaje Gołojuch Władysław który pełni te obowiązki do dnia dzisiejszego. Poprzednio organistą był Walankiewicz Tomasz.
1955 r. 16 październik poświęcenie plebani przez ks. Władysława Opalińskiego, wcześniej ks. Jan Radochoński mieszkał u Stanisława Wilka (dawny dworek- folwark).
1958 r. 1 październik położono w kościele posadzkę lastrykową.
1959 r. maj założono 3 witraże w prezbiterium środkowej nawy: środkowy Zwiastowanie, na prawo serce Pana Jezusa, na lewo św. Piotr - witraże wykonano w Krakowie.
1959 r. 29 czerwiec podczas odpustu parafialnego został poświęcony obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy przez ks. Prałata Opalińskiego Władysława. Poświęcenie poprzedziło triduum prowadzone przez ks. Bronisława Filę.
1960 r. czerwiec ustawiono ołtarz główny wykonany przez firmę z Żołyni, odbyły się również pierwsze misje święte.
1961 r. 15 maj poświęcenie ołtarza przez J.E. ks. Biskupa Jakiela Stanisława Sufragana Przemyskiego - należy nadmienić że ks. Jakiel Stanisław uczył religii w szkole w Wierzbnej.
1962-1965 r. odbył się Sobór Watykański II na mocy ustaleń tego soboru zniesiono ekspozytury parafii, Wierzbna stała się samodzielną parafią - ks. Jan Radochoński został pierwszym proboszczem Parafii Wierzbna.
1968 r. założono głośniki w kościele, które ufundował ówczesny kościelny Antoni Balawender
1970 r. odbyły się misje, było to również przygotowanie do przyjęcia kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej która nawiedzała parafie całej Polski.
1971 r. 18-19 marzec nawiedzenie parafii Wierzbna przez symbol obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej świecę, oraz same ramy obrazu (władze komunistyczne uwięziły kopię obrazu). Była to wielka manifestacja religijna i narodowa, droga od Tywonii do Wierzbnej została udekorowana proporczykami oraz bramami. Uczestniczyło kilka tysięcy ludzi. Z zapaloną Świecą (symbol nawiedzenia) przybył ks. proboszcz z Wiązownicy w paradzie której uczestniczyło ok. 300 koni. Uroczystościom przewodniczył J.E. ks. Biskup Tadeusz Błaszkiewicz Sufragan Przemyski. Zdjęcia wnętrza kościoła oraz świecy symbolu nawiedzenia na następnej stronie.
1970 r. czerwiec uzyskano zgodę na budowę wieży kościelnej w lipcu przystąpiono do budowy wieży. Wieżę ukończono w 1971 r. ma wysokość 33 m krzyż 3 m.
1972 r. zakupiono 26 ławek do kościoła oraz ołtarz gdzie kapłan stoi twarzą do wiernych.
1975 r. zakupiono dwa boczne ołtarze, pod koniec roku założono kinkiety.
1976 r. wykonano nową ambonę w styku gotyckim.
1978 r. ks. Jan Radochoński ciężko zachorował do pomocy przydzielono ks. Henryka Stopę (22 12 1978 r.) w tym roku było malowanie kościoła, oraz zamontowano organy 20 głosowe.
1980 r. wykonano boazerię w prezbiterium, wykonano nowe drzwi do zakrystii oraz drzwi wahadłowe.
1980 r. sierpień ks. Henryk Stopa zostaje proboszczem parafii Wierzbna.
1981 r. luty zawieszono 8 obrazów w nawie głównej o wymiarach 180x280 cm namalowanych przez siostrę Bernardę z Krakowa. Rozpoczęto zbiórkę metali kolorowych na dzwony. Przez marzec i kwiecień została wykonana boazeria na całym kościele.
1981 r. maj rozpoczęcie remontu plebanii
1981 r. pielgrzymka okolicznych parafii oraz parafii Wierzbna do Bazyliki Jarosławskiej w rocznicę 600 - lecia jej powstania
1982 r. luty odnowienie ołtarza głównego, marzec zawieszenie nowej drogi krzyżowej malowanej przez siostrę Bernardę z Krakowa, przed Wielkanocą przywieziono 3 dzwony wykonane przez firmę Felczyńskich w Przemyślu - waga dzwonów 700 kg, 450 kg, 220 kg . Dzwony zawieszono na prowizorycznej dzwonnicy (zadzwoniły po raz pierwszy na wielki czwartek). W połowie lipca rozpoczęto budowę nowej dzwonnicy. Budowę dzwonnicy ukończono pod koniec października ,zawieszono dzwony oraz ustawiono figurę Matki Bożej pod dzwonami.
1983 r. z początkiem roku kościelnym zostaje Kość Stanisław, który zastąpił Antoniego Balawendra, pełniącego funkcję kościelnego od 1968 roku i ze względu na podeszły wiek zrezygnował. W tym roku założono drzwi wejściowe metalowe do kościoła oraz wykonano nową elewację zewnętrzną, zakupiono dwa żyrandole do nawy głównej.
1984 r. wykonano schody lastrykowe przy wejściu do kościoła.
1985 r. 2 lipiec rozpoczęto dobudowę piętra na plebani, w październiku wykonano elewację. Pod koniec roku zawieszono nowe obrazy na ołtarzach bocznych malowane przez siostrę Bernardę z Krakowa.
1986 r. podłączenie plebani do sieci gazowej.
1987 r. parafię Wierzbna przyłączono do dekanatu Przeworsk.
1987 r. w pierwszą niedzielę po Wielkanocy były ks. proboszcz Jan Radochoński obchodził 50-lecie święceń kapłańskich.
1987 r. rozpoczęcie prac przy ogrodzeniu cmentarza. Cmentarz przed rozpoczęciem grodzenia został powiększony o działki szkolną oraz darowaną przez Makarę Władysława. Grodzenie trwało do jesieni, w 1988 założono elementy stalowe ogrodzenia które pomalowano w 1989 r.
1989 r. 7 lipiec po długiej chorobie zmarł ks. Jan Radochoński. Pogrzeb odbył się 10 lipca o godz. 16. W pogrzebie uczestniczył J.E. ks. Biskup Bolesław Taborski ponad 30 księży, parafianie oraz mieszkańcy pobliskich miejscowości. Pogrzeb był bardzo uroczysty grób pokryły bardzo duże ilości kwiatów.
1991 r. lipiec prace przy budowie chodnika wokół kościoła.
1993 r. 10 styczeń na zebraniu wiejskim podczas wyboru sołtysa wsi Wierzbna następuje rozliczenie kosztów doprowadzenia wodociągu dla wsi. Pozostałe pieniądze po wykonaniu wodociągu postanowiono przeznaczyć na pomoc Szkole Podstawowej w Wierzbnej, wykonanie dokumentacji technicznej na budowę sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni pozostałość przeznaczyć na budowę kaplicy cmentarnej w Wierzbnej. Powołano komitet budowy kaplicy: przewodniczący Szczepański Henryk, z-ca przewodniczącego Makara Józef skarbnik Jędrzejec Marek, radni Chuściel Stanisława i Klusek Józef. Skład całego komitetu liczył 34 osoby. W dniu 2 kwiecień 1993 r zorganizowano przetarg na wykonanie zasilania placu budowy kaplicy. Na przetargu tym dodatkowo Rada Sołecka zleciła oświetlenie terenu przy cmentarzu oświetlenie drogi od szkoły do kościoła. W kwietniu doprowadzono energię elektryczną na plac budowy. Pod koniec czerwca przystąpiono do budowy kaplicy w/g projektu inż. Noska z Jarosławia. Kierownikiem budowy był Szczepański Henryk - funkcję tą pełnił bezpłatnie. W dniu 26 i 27 października podczas wizytacji parafii J.E. ks. Biskup Stefan Moskwa poświęca kaplicę 1 listopada na schodach kaplicy odbyła się msza święta za zmarłych. w 1994 r. ułożenie boazerii i płytek-przygotowano kaplicę do odprawiania nabożeństw.
1994 r. 10 lipiec pierwsze nabożeństwo w nowej kaplicy nad urną z prochami Wilka Władysława żołnierza gen. Andersa zam. po wojnie w Anglii. Poniżej zdjęcia z uroczystości pogrzebowych, zdjęcie budowy kaplicy, oraz zdjęcie wykończonej kaplicy.
1994 r. 14 lipiec wyprowadzenie po raz pierwszy z nowej kaplicy zwłok mieszkańca tej parafii Ćwika Jana.
1994 r. 6 listopad w kaplicy, pod tablicą upamiętniającą poległych i zmarłych żołnierzy, nad grobem gen. Jarosza odbyła się uroczystość z udziałem senatora Bilińskiego, Wojska Polskiego, przedstawicieli samorządu Gminy Pawłosiów, oraz mieszkańców wioski. Nabożeństwo żałobne odprawił ks. Henryk Stopa.
1995 r. święta wielkanocne odbyły się obchody 10 rocznicy powstania straży grobowej (turków) założonej przez Pana Klusek Józef.
1995 r. maj mieszkańcy Ożańska zwrócili się do ks. Proboszcza o pomoc w budowie kaplicy w Ożańsku. 17 września odbyło się zebranie powołano komitet budowy kaplicy przewodniczący Henryk Kulikowski, z-ca przew. Anna Kontek, kierownik budowy Henryk Szczepański, pod koniec roku wybito fundamenty. 1996 r. rozpoczęto budowę kaplicy, pod koniec roku gotowa była część dachu. W marcu 1997 r. rozpoczęto prace przy dachu kaplicy.
1995 r. 15 czerwiec zostaje poświęcona figurka Matki Boskiej w ogrodzie Makara Józef przy drodze - po przeciwnej stronie drogi do cmentarza.
1997 r. 1 czerwiec ks. Proboszcz Henryk Stopa obchodzi 30 rocznicę święceń kapłańskich.
1997 r. jesień na kaplicy w Ożańsku jest dach pokryty blachą.
2000 r. 26 czerwiec poświęcenie kościoła filialnego w Ożańsku. Poświęcenia dokonał Ks. Biskup Bolesław Taborski. W 1998 r odbyła się pierwsza pasterka w Kościele Filialnym w Ożańsku.
2003 r. czerwiec wykonanie nowej posadzki w prezbiterium z granitu /likwidacja balasek/.
2004 r. wrzesień i październik wykonanie części drogi na cmentarzu oraz parkingu.
2004 r. 30 listopad nawiedzenie obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Nawiedzenie poprzedzone było renowacją Misji Świętych. Obraz nawiedził w drugim dniu również Ożańsk. Obraz przybył z Mirocina, a odszedł do Jarosławia do kościoła Panny Marii w Jarosławiu następnego dnia.
2005 r. sierpień budowa nowej drogi na cmentarzu
2006 r. wrzesień wyłożenie kostką wejścia do kościoła, koskę zakupił UG Pawłosiów, za robociznę zapłacono z pozostałości pieniędzy z kanalizacji.
2010 maj/czerwiec malowanie kościoła na zewnątrz malowanie dachu oraz wymiana krzyży na metalowe.
2012 r. 19 sierpień odchodzi na emeryturę po 34 latach pracy w Parafii Wierzbna ks. Kanonik Henryk Stopa.
2012 r. 26 sierpień Proboszczem Parafii Wierzbna zostaje ks. Wiesław Dziwik na Wikariusza przychodzi ks. Leszek Gocek odchodzi ks. Józef Watras.
2012 r. październik uporządkowano cmentarz, teren wokół cmentarza przebudowano bramę wejściową , dzięki staraniom ks. proboszcza Wiesława Dziwika, oraz pomocy Pana wójta Mariusza Renia zostaje powiększony parking przy cmentarzu od strony północnej, oraz wykonano dodatkowe wejście do cmentarza również od strony północnej.
2012 r. 21/22 listopad nawiedzenie parafii przez Krzyż papieski, oraz Relikwie błogosławionego Jana Pawła II. Uroczystości nawiedzenia rozpoczęły się o godz. 1700 dnia 21 listopada. W dniu 22 listopada relikwie i krzyż nawiedził również kościół filialny w Ożańsku. W uroczystościach pożegnania uczestniczył ks. arcybiskup Józef Michalik, który udzielił również młodzieży sakramentu bierzmowania. Z Wierzbnej Relikwie i Krzyż papieski zostały przewiezione do Bazyli Matki Bożej Bolesnej w Jarosławiu.
opracowanie: Makara Józef
|
|
|
© 2024 Parafia pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Wierzbnej * Odwiedzin: 2428 |
|